កំណាព្យខ្មែរ

កំណាព្យខ្មែរ កំណាព្យ ចិត្ដមេត្ដា ព្រះច័ន្ទ អាទិត្យរះហើយលិច មិនអាចគេចផុតពីភាវ: ធម្មជាតិមានពិតបានឃើញជាក់ ហើយទាក់ទងគ្នាជាធម្មតា ។ ឯជីវិតយើងក៏ដូចគ្នា កើតចាស់គ្រាំគ្រាហើយមរណា ឥតមានពន្យាយាមដោយហេតុណា នឹងថាកុំស្លាប់មិនបានឡើយ ។ បើគង់តែស្លាប់គ្រប់អាត្មា ត្រូវតាំងចេតនាវៀរឲ្យហើយ តាំងពីវ័យក្មេងកុំកន្តើយ បណ្ដែតបណ្ដោយក្នុងអវិជ្ជា ។ គួរកុំប្រមាទធ្វេសប្រហែស ក្រេបយកចំណេះគ្រប់វេលា ទូន្មានខ្លួនល្អឈ្មោះអ្នកជា មិនដើរពាលាស្រីស្រាល្បែង ។ កើតមកជាមនុស្សរស់ឲ្យថ្លៃ រស់មានតម្លៃមិនចំបែង ព្រោះសាងសុចរិតឥតមានក្លែង បន្លំគេឯងនាំទោសា ។ ត្រូវអប់រំខ្លួនទូន្មានចិត្ត ដោយប្រឹងប្រព្រឹត្តក្នុងកិច្ចការ នាំនូវប្រយោជគ្រប់រូបា ព្រោះចិត្តមេត្តាប្រោសប្រណី ។ កុំឃើញគេក្រហើយមាក់ងាយ ពេបជ្រាយនិយាយខុសសំដី ត្រគោះបោះបោកដោយគ្មានន័យ ហាស្ដីឲ្យតែរួចពីមាត់ ។ ឃើញអ្នកតូចទាសចាស់ជរា ត្រូវនឹងដល់គ្រាចាស់ដូចគាត់ មានក្រទាបខ្ពស់មិនប្រាកដ ប្រែប្រួលហើយព្រាត់ប្រាសចោលទៅ ។ ដូច្នេះត្រូវមានចិត្តមេត្តា ករុណារកគ្នាដូចសំពៅ ទោះជាក្ដោងធំក៏គង់នៅ ពឹងទៅពឹងមកនឹងសំប៉ាន ។ កាលបើចិត្តល្អចិត្តត្រជាក់ មិនជាប់អន្ទាក់មារសាមាន ចិត្តអូនមួម៉ៅក្ដៅក្នុងប្រាណ រស់ដោយសុខសាន្តព្រោះចិត្តធម៌ស្ងប់ ។ ស្ងនប់ព្រោះរស់ក្នុងធម៌វិន័យ ចិត្តនេះប្រណីព្រោះបានធ្លាប់ មេត្តាគេឯងតែមិនជាប់ នឹងរឿងបន្លប់កាមគុណប្រាំ ។ មច្ឆារស់បានព្រោះគង្គា ឯយើងរាល់គ្នាព្រោះបានចាំ រៀនសូត្រចេះដឹងតាមបណ្ដាំ ព្រះពុទ្ធបានផ្តាំឲ្យមេត្តា ។ ទើបបានជួបសុខល្អប្រពៃ នាំមានសិរីខ្ពស់ឧត្តម ។ បើចង់បានសុខត្រូវរៀបចំ ចិត្តដោយខិតខំប្រឹងរក្សា ។ ទាំងក្នុងពុទ្ធចក្រអាណាចក្រ ចិត្តមិនប្រឡាក់ដោយតណ្ហា ព្រោះមានវិជ្ជាមានបញ្ញា ដោះស្រាយកិច្ចការរួចទុក្ខភ័យ ។ បុគ្គលគ្រប់រូបចង់បានសុខ ខ្លាចទុកព្រាត់ប្រាសខ្លាចក្សិណក្ស័យ ។ បើខ្លាចដូចគ្នាប្រយោជន៍អ្វី នឹងផ្ដល់ទុក្ខភ័ឲ្យដល់គ្នា ។ ខុសឆ្គងតិចតួចអនុគ្រោះ កុំខំសាបព្រោះពៀរវេរា កុំមានគំនុំអភិជ្ឈា រំពៃទោសគ្នាហើយព្យាបាទ ។ ចិត្តធម៌ចិត្តបុណ្យចិត្តមេត្តា កុំវាយប្រហារខំសំអាត កុំមានអវិជ្ជាហើយប្រមាទ ទុកពេលឲ្យខាតបាបយកបុណ្យ ។ ព្រោះពេលស្លាប់ទៅគ្មានអ្វីតាម ទ្រព្យធនប៉ុន្មានកុំឲ្យកុន រវល់ប្រឹងរកចាយមិនទាន់ ភ័យស្លន់ព្រោះស្លាប់បានមកដល់ ។ ឆ្លៀតលះធ្វើទានសីលភាវនា កុំលោភតាមទារចង់បានផល រហូតភ្លេចខ្លួនសាងសាងអកុសល នាំមានកង្វល់ផលជាទុក្ខ ។ ដោយ: ឧបញ៉ា ឧបាលសិកា ញ៉ឹក ប៊ុនថា