ពុទ្ធចក្រអាយធី: សារណា២ជំពូកទី១

ក្រសួងធម្មការ និងសាសនា

ពុទ្ធិកសាកលវិទ្យាល័យព្រះសីហនុរាជ

មហាវិទ្យាល័យទស្សនវិជ្ជា និងសាសនា

ប្រធានបទ

តួនាទី និងភារកិច្ចរបស់អាចារ្យក្នុងពិធីកម្ម តាមបែបប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ

ដឹកនាំដោយ សាស្រ្តាចារ្យ រឿង យ៉ុន

រៀបរៀងដោយ

១-សមណនិស្សិត ហ៊ឹម ប៊ុនធឿន ២-សមណនិស្សិត រឿម រឿប

៣-សមណនិស្សិត កង ស៊ីនួន ៤-សមណនិស្សិត លីម ចន្ទថាល់

៥-សមណនិស្សិត ហួន សំណាង ៦-និស្សិត តេង ភា

សារណាបញ្ចប់ថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រ ជំនាន់ទី៨

ព.ស ២៥៥៤

គ.ស ២០១១

ឯកទេស: ទស្សនវិជ្ជាពុទ្ធសាសនា

ការពារនៅថ្ងៃទី ១០ ខែមីនា

ជំពូកទី១

សេចក្តីផើ្តម

១.១.លំនាំនៃការស្រាវជ្រាវ

ឯកសារប្រវត្តិសាស្រ្ត ក៏ដូចជាអក្សរសាស្រ្ត និងឯកសារវប្បធម៌ជាច្រើនបានបង្ហាញថាប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ ជាបញ្ហាមួយយ៉ាងសំខាន់របស់ជាតិសាសន៍នីមួយៗ ព្រោះប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់នេះ ជាដួងព្រលឹងរបស់ជាតិសាសន៍ និងប្រទេសនីមួយៗដែលមានតម្លៃមិនអាចកាត់ថ្លៃបាន។ ទស្សនវិជ្ជាពុទ្ធសាសនា ក៏ដូចជាទស្សនវិជ្ជាទូទៅ ពិតជាមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ជាតិសាសន៍នីមួយៗ ហើយបញ្ហាប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ដែលជាមត៌ករបស់ជនជាតិនីមួយៗ តែងតែមានការរៀបចំខុសៗគ្នាស្របតាមសម័យកាល និងការវិវត្តន៍នៃសេដ្ឋកិច្ចសង្គម និងនយោបាយ ។

បញ្ហាពិធីកម្មរបស់អាចារ្យ ដែលជាផ្នែកមួយយ៉ាងសំខាន់ នៅក្នុងប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់របស់ជនជាតិខែ្មរ តាំងពីសម័យអតីតកាលដ៏យូរលង់ណាស់មកហើយ លុះមកដល់សម័យបច្ចុប្បន្ននេះនៅតែមានភាព មិនស្របគ្នានៅក្នុងពិធីកម្មនីមួយៗដែលយើងសងេ្កតឃើញថា ទោះបីជាក្នុងពិធីកម្មដូចគ្នា តែរបៀបក្នុងការរៀបចំពិធីនោះ មានភាពមិនស្របគ្នានៅឡើយ ។

នៅក្នុងប្រធានបទស្តីពីតួនាទី និងភារកិច្ចអាចារ្យនៅក្នុងសង្គមខែ្មរនេះយើងសងេ្កតឃើញថា អាចារ្យដែលជាអ្នកដឹកនាំកម្មវិធីនីមួយៗធើ្វទៅតាមគោលគំនិតរៀងៗខ្លួន និងតាមទម្លាប់តៗគ្នាតាមស្រុក ឬតំបន់នីមួយៗ ហើយពុំទាន់បានស៊ីជម្រៅស្របតាមខ្លឹមសារនៃពិធីកម្មដែលជាក្បួន ច្បាប់ ដែលបានបន្សល់ទុកនោះទេ ដែលជាហេតុបណ្តាលឲ្យ ការធ្វើពិធីកម្មរបស់អាចារ្យពុំទាន់មានលក្ខណៈឯកភាពគ្នា ហើយជាហេតុបណ្តាលឲ្យបាត់បង់ទំនៀមទម្លាប់ល្អរបស់បុព្វបុរសយើងដែលបានថែរក្សាតាំងពីបុរាណកាលមក។ ដោយសងេ្កតឃើញបញ្ហាមិនឯកភាពគ្នានេះ យើងនឹងធើ្វការសិក្សារកឲ្យឃើញនូវរបៀបពីការធើ្វពិធីកម្មរបស់អាចារ្យ ដែលបានអនុវត្តន៍រាល់ទម្រង់នៃពិធីកម្ម នៅក្នុងប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់របស់ខែ្មរ ឲ្យមានលក្ខណៈឯកភាពគ្នា ដើម្បីរក្សានូវមត៌កវប្បធម៌របស់ ដូនតាខ្មែរ ដែលបានបន្សល់ទុកនូវឯកសារសម្រាប់កូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយអនុវត្តន៍តាមស្រប ទៅនឹង ទស្សនៈរបស់ខ្មែរ ដែលជាជនជាតិប្រកាន់នូវក្បួនខ្នាតដ៏ល្អ តាំងពីសម័យបុរាណកាលមក។ យើងនឹងខិតខំសិក្សាប្រធានបទនេះ ឲ្យបានស៊ីជម្រៅស្របតាមកម្មវិស័យភាពនៃវិទ្យាសាស្រ្តជាពិសេស គឺស្របតាមគោលការណ៍ ទស្សនវិជ្ជាពុទ្ធសាសនា និងទស្សនៈនៃគំនិតខ្មែរដែលគោរពគោលការណ៍មូលដ្ឋាននៃវិទ្យាសាស្រ្ត ដើម្បីចូលរួមអភិវឌ្ឍន៍ វប្បធម៌ និងអរិយធម៌ខ្មែរឲ្យបានរុងរឿង ។

១.២.ចំណោទបញ្ហា ឬគោលបំណងនៃការស្រាវជ្រាវ

តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវ យើងអាចសង្កេតឃើញនូវក្បួនពិធីកម្មរបស់អាចារ្យសំរាប់បំពេញនូវភារកិច្ច និងតួនាទីដ៏ល្អ។ ទោះបីនៅក្នុងពិធីកម្មនីមួយៗ គេបានកំណត់វិធានកិច្ច ដែលអាចារ្យត្រូវអនុវត្តន៍តាម និយាមបវេណី ក៏គេនៅរកឃើញតួនាទីអាចារ្យ ដែលមានការអនុវត្តន៍តាមក្បួនច្បាប់ពុំត្រឹមត្រូវ ។

តើអាចារ្យត្រូវអនុវត្តយ៉ាងណាដើម្បីរក្សានូវនិយាមបវេណី និងទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរបានល្អ?

គ្រប់ពិធីកម្មទាំងអស់ អាចារ្យតែងប្រារព្ធធ្វើឡើង ឲ្យមានរបៀបរាបរយតាមលំដាប់លំដោយ

នៃពិធីបុណ្យ ទោះបីពិធីកម្មពុទ្ធសាសនា ឬពិធីកម្មទំនៀមទម្លាប់ ក៏មានវិធានកិច្ចតាមនិយាមបវេណីច្បាស់លាស់ តែអាចារ្យនូវមានជំនឿមិនស្របគ្នា។ តើមានមធ្យោបាយយ៉ាងណា ដើម្បីទប់ស្កាត់កុំឲ្យមានវិបត្តិអាចារ្យក្នុងសង្គមខ្មែរ?

១.៣.គោលបំណង និងសារសំខាន់នៃការស្រាវជ្រាវ

ក្នុងការរៀបរៀងអត្ថបទសារណាក្រោមចំណងជើងថាតួនាទី និងភារកិច្ចរបស់អាចារ្យតាម បែបប្រពៃណី និងទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ។ ហើយគោលបំណងនៃការរៀបចំសារណានេះឡើងគឺ៖

-ដើម្បីឲ្យលោកអាចារ្យមានឆន្ទៈមុះមុតក្នុងការរក្សាតម្លៃប្រពៃណី និងទំនៀមទម្លាប់ខែ្មរឲ្យ បានគង់វង្ស ស្ថិតស្ថេរ ត្រឹមត្រូវតាមក្បួនច្បាប់ ។

-ដើម្បីឲ្យលោកអាចារ្យអនុវត្តតាមតួនាទី និងភារកិច្ចក្នុងក្រមសីលធម៌របស់ខ្លួន ។

-ដើម្បីស្វែងរកលក្ខណៈសម្បតិ្តរបស់អាចារ្យតាមប្រភេទនីមួយៗ ជាមូលដ្ឋានក្នុងការជ្រើសរើសអាចារ្យ១។

-ដើម្បីចូលរួមចំណែកជាមួយប្រមុខរដ្ឋាភិបាល ដែលបានយកចិត្តទុកដាក់ និងក្តីបារម្ភអំពី វិបតិ្តអាចារ្យ២។

-ដើម្បីចងក្រងទុកជាឯកសារនូវការងាររបស់អាចារ្យក្នុងប្រភេទនីមួយៗ ។

-ដើម្បីស្វែងរកវិធានកិច្ចតាមនិយាមបវេណី ក្នុងពិធីកម្មនីមួយៗរបស់អាចារ្យ ។

១.៤.វិធីសាស្រ្តនៃការស្រាវជ្រាវ

ក.ប្រភេទទិន្នន័យ : ចំពោះទិន្នន័យដែលយកមកវិភាគក្នុងអត្ថបទនេះមានពីរប្រភេទ គឺ ៖

ទិន្នន័យចម្បង ជាទិន្នន័យដែលទទួលបានតាមរយៈចុះទៅសម្ភាសន៍នៅតាមក្រសួងមន្ទីរ វត្តអារាម មួយចំនួនដូចជា៖

- គណៈកម្មការផ្នែកទំនៀមទម្លាប់

- អាចារ្យវត្ត

- ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ តាមភូមិស្រុក

ទិន្នន័យបន្ទាប់បន្សំ ជាទិន្នន័យដែលប្រមូលបានតាមរយៈឯកសារដែលត្រូវបានបោះពុម្ពផ្សាយស្រាប់ ដូចជាៈ

-ព្រះត្រៃបិដក, វិសុទ្ធិមគ្គ, មហាដិកា, ព្រឹត្តិប័ត្រ, អត្ថបទរបាយការណ៍មួយចំនួន ដែលពាក់

ព័ន្ធនឹងប្រធានបទ ។

ខ. ប្រភពទិន្នន័យ

-ក្រសួងធម្មការ និងសាសនា

-បណ្ណាល័យពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ

-សិក្ខាសាលារាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជា

-វត្តអារាម

-ឯកសាររបស់សាស្រ្តាចារ្យណែនាំ

១.៥. ទំហំ និងដែនកំណត់នៃការស្រាវជ្រាវ

ចំពោះការស្រាវជ្រាវនេះ ផ្តោតសំខាន់ទៅលើគោលការណ៍ទាំងឡាយ ដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹងតួនាទី និងភារកិច្ចរបស់អាចារ្យក្នុងពិធីកម្មផ្សេងៗ តាមប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ខែ្មរដូចជា៖

-ទ្រឹស្តីផ្សេងៗដែលជាវិធានកិច្ចតាមនិយាមបវេណីរបស់អាចារ្យ

-ទ្រឹស្តីរបស់អ្នកប្រាជ្ញពីសម័យបុរាណ ដែលបានចែងទុកជាក្បួនច្បាប់ សំរាប់អាចារ្យ អនុ វត្តន៍ក្នុងសង្គមខ្មែរពីសម័យអតីតកាលរហូតដល់បច្ចុប្បន្ន ។

-បង្ហាញឲ្យឃើញច្បាស់នូវរបៀបនៃការធ្វើពិធីកម្ម នៅក្នុងទំនៀមទម្លាប់នីមួយៗឲ្យមាន លក្ខណៈឯកភាពស្របគ្នា ។

-បង្ហាញពីស្នាដៃដ៏ប៉ិនប្រសប់របស់ដូនតាយើង សំរាប់ឲ្យកូនចៅជំនាន់ក្រោយសិក្សាគោរពប្រតិបត្តិតាម ។

១.៦. រចនាសម្ព័ននៃការស្រាវជ្រាវ

ក្នុងការស្រាវជ្រាវសរសេរនូវសារណានេះ គឺត្រូវបានបែងចែកជាប្រាំជំពូកដូចខាងក្រោម៖